Janusz Heitzman, Magdalena Solak
Zespół objawów odstawiennych po lekach antydepresyjnych w badaniach naukowych - implikacje dla lekarzy i pacjentów  545-555
Antidepressant discontinuation syndrome in clinical and laboratory studies - implications for clinicians and patients  545-555
Streszczenie

Czas trwania leczenia i dawka przy której leczenie lekami antydepresyjnymi może być traktowane za zakończone wydaje się być kluczowym czynnikiem predykcyjnym objawów odstawiennych. Badania jakie przeprowadzono na modelach zwierzęcych, które miały wyjaśnić mechanizm tego klinicznego problemu, okazały się poważnym wyzwaniem, bowiem mniej niż połowa wszystkich pacjentów doświadcza jakichkolwiek objawów po odstawieniu leczenia, a i wiele z nich jest subiektywnych. Wiadomo, że objawy odstawienia po lekach antydepresyjnych mogą pojawić się z powodu nagłego obniżenia dostępności serotoniny kiedy leczenie jest nagle przerywane. Wysoce prawdopodobnym jest, że dyskomfort związany z odstawieniem leku może być mediowany jedynie przez receptory serotoninowe. Choć główną rolę w uwalnianiu serotoniny przypisuje się różnym specyficznym układom receptorowym w mózgu, to próby wyjaśnienia tego zjawiska opierają się na pewnym poziomie spekulacji. Brane są pod uwagę co najmniej trzy układy liczące się w symptomatologii: serotoninergiczny, noradrenergiczny, cholinergiczny oraz możliwe interakcje między nimi. W pracy dokonano przeglądu zarówno badań klinicznych jak i laboratoryjnych,  których wyniki mają wpływ na decyzje lekarzy dotyczące wyboru leków, sposobu ich odstawiania oraz samopoczucie pacjentów.  Praca ta jest kontynuacją poprzedniej pt. " Zespół odstawienia po lekach antydepresyjnych- problem dla lekarza i pacjenta" (Psychiatria Polska 2007, tom XLI, numer 5).

Summary
The rate at which the antidepressant drug is terminated and the duration of treatment appear
to be key factors in predicting discontinuation symptoms. The development of animal models to explain the mechanisms of this clinical problem has proved challenging, because less than half of all the patients experience any discontinuation symptoms, many of which are subjective. One explanation is that antidepressant discontinuation symptoms may arise from the rapid decrease in serotonin availability when treatment ends abruptly. It would appear that discontinuation discomfort may not be mediated exclusively through serotonin receptors, given the major regulatory role serotonin exerts on a number of specific chemical receptor systems in the brain. As a result, attempts to explain the determinants of this phenomenon rely on a certain level of speculation. The article discusses the three systems most likely to account in the symptomatology - the serotonin, the norepinephrine, and the cholinergic systems - and the possible interactions among them. Those clinical and laboratory studies were reviewed, which have influence on clinicians decisions about choosing drugs, the way of its discontinuation and patients general feeling. This article is continuation of our latest paper "Antidepressant discontinuation syndrome - a problem for the clinician and the patient".