ISSN 1895-3166
PSYCHIATRIA I PSYCHOTERAPIA. 2007; Tom 3, Numer 1: Suplement.
KSIĄŻKA ABSTRAKTÓW XI Sympozjum Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
"Psychoterapia czy psychoterapie. Dla Kogo? jaka? gdzie?"
Poznań 24-26.05.2007
zorganizowanego przy współpracy Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
PROGRAM SYMPOZJUM:
"Psychoterapia czy psychoterapie. Dla Kogo?, jaka? , gdzie?"
Poznań , 24-26 maja 2007
24.V.2007 czwartek
13.00 - Rejestracja
15.00 - Rozpoczęcie Sympozjum
Mgr Kazimierz Bierzyński- Przewodniczący SNP PTP
Prof. Joanna Hauser- Katedra Psychiatrii w Poznaniu
15.30-17.30 SESJA I
Prowadzenie: Dr hab. Bogdan de Barbaro, Mgr Kazimierz Bierzyński
1. Prof. Jerzy Aleksandrowicz - "Psychoterapia czy psychoterapie"
2. Dr fil. Jerzy Jakubowski - "Psychoterapia czy psychoterapie? Komu, co i kiedy?- w poszukiwaniu kryteriów decyzji"
3. Prof. Andrzej Kokoszka - "O integracji w psychoterapii"
4. Prof. Czesław Czabała - "Jaka psychoterapia ?"
17.30-18.00 Przerwa na kawę
18.00-19.30 Warsztaty I
1. Dr n. biol. Maria Rogiewicz
"Pierwsze spotkanie z pacjentem - przygotowanie do kontraktu terapeutycznego".
2. Mgr Marcelina Ptak
"Zmiana relacji klient-problem drogą do rozwiązania"
3. Dr n. med. Lidia Popek
"Wpływ relacji terapeuta - rodzice na proces psychoterapii małego dziecka"
4. Mgr Anna Gliszczyńska, mgr Monika Ścibak
"Śmierć i utrata - warsztat psychodramatyczny"
5. Lek. med. Jolanta Berezowska, Mgr Agnieszka Dębniak
"Terapia grupowa - czy podejście eklektyczne ma sens? Doświadczenia i dylematy związane z prowadzeniem ambulatoryjnej, rocznej grupy terapeutycznej dla studentów".
6. Mgr Anna Janik
"Psychoterapia w leczeniu niepłodności"
19.30… lampka wina
25.V.2007 piątek
9.00-10.30 SESJA II
Prowadzenie: Prof. Jacek Bomba, Dr n. med. Rafał Antkowiak
1. Prof. Hanna Jaklewicz, Dr Lidia Popek - "Psychoterapia małych dzieci"
2. Dr med. Anastasia Nakov- "Wczesna psychoterapia dzieci inspirowana metodą Ester Bick"
3. Mgr Krzysztof Klajs - "Strategiczna terapia rodzin w ujęciu J. Haleya - dla Kogo, kiedy,
gdzie"
4. Dr hab. Bogdan de Barbaro - "Po co psychoterapii postmodernizm?"
10.30-11.00 Przerwa na kawę
11.00-13.00 Walne zebranie członków Sekcji Naukowej Psychoterapii PTP
13.00-15.00 Przerwa na obiad
15.00-16.30 SESJA III
Prowadzenie: Prof. Jerzy Aleksandrowicz, Prof. Maria Siwiak-Kobayashi
1. Dr n. med. Ryszard Kamiński - "Psychoterapia w różnych działach medycyny"
2. Dr n. med. Rafał Antkowiak - "Warunki terapii"
3. Dr n. med. Roman Ciesielski - "Hipnoterapia poznawcza w leczeniu depresji"
4. Doc. dr hab. Jan Jaracz - "Psychoterapia i farmakoterapia w zaburzeniach lękowych i depresyjnych"
16.30-17.00 Przerwa na kawę
17.00-18.30 Warsztaty II i Sesja posterowa
1. Dr n. hum. Marek Jasiński
"Psychoanalityczne aspekty męskości i kobiecości w świetle stereotypów płciowych".
2. Dr n. med. Sławomir Murawiec
"Integracja pomiędzy głęboką psychoterapią a farmakoterapią"
3. Dr n. med. Roman Ciesielski
" Terapia par w ujęciu hipnoterapii ericksonowskiej
4. Mgr Krzysztof Klajs
" Strategiczna terapia rodzin"
5. Mgr Elżbieta Czapiewska-Zejden
"Zmiana mapy wewnętrznej pacjentów z zaburzeniami lękowymi - paradygmat systemowy, pragmatyka ericksonowska"
18.30-19.30 1.Dyskusja panelowa - Prof. Jacek Bomba "Wskazania do psychoterapii w różnych podejściach" - z zaproszonymi przedstawicielami różnych podejść psychoterapeutycznych.
19.30-19.45 Podsumowanie Sympozjum
Bankiet od 20.30 ( Restauracja "Pod Pretekstem" ul. Św. Marcin 80/82 )
26.V.2007 sobota
10.00-11.30 Warsztaty III
1. Mgr Ewa Gruszecka
"Szatan w raju - paradoks egzystencjalny po polsku. Bogactwo uwarunkowań polskich terapeutów - możliwości rozwoju rodzimej myśli."
2. Dr med. Anastasia Nakov
" Psychoanalityczna terapia rodzin"
3. Dr n. med. Roman Ciesielski
"Hipnoterapia poznawcza w leczeniu depresji"
4. . Dr n. med. Jerzy A. Sobański, mgr Katarzyna Klasa
"Kwestionariusz osobowości KON-2006 - prezentacja narzędzia, programu komputerowego oraz wybranych przypadków klinicznych".
5. Mgr Teresa Dobiała
"Niby wszystko wiem a ja wciąż to mam"- hipnoterapia w pracy z uporczywym objawem
Streszczenia wykładów:
Warunki terapii
Rafał Antkowiak
Warunki, które są ustalane pomiędzy pacjentem a psychoterapeutą, na jakich odbywa się psychoterapia są różnie ujmowane w zależności od podejścia psychoterapeutycznego. Np. zalecana przez terapeutów częstotliwość sesji terapeutycznych w ujęciu analitycznym waha się pomiędzy 1-3 razy w tygodniu a w podejściu systemowym 1 raz w miesiącu. Każda z tych propozycji ma swoje uzasadnienie teoretyczne. Na to, jakie ostatecznie warunki terapii zostaną przyjęte w konkretnej sytuacji ma też wpływ pacjent, który posiada pewne wyobrażenia, uprzedzenia, obawy, doświadczenia związane z przebiegiem procesu terapii, dysponuje określonymi możliwościami opłacania terapii ( w zależności czy pacjent sam finansuje terapię, czy też rodzina czy też system opieki zdrowotnej czy inna instytucja finansująca leczenie), którego rodzina pragnie lub nie współuczestniczyć w terapii. W niniejszym wystąpieniu autor pragnie przyjrzeć się kwestii warunków terapii poprzez pryzmat terapii ericksonowskiej ( podając przykłady pracy Miltona H. Ericksona i omówić je używając jako klucza jednego z najważniejszych pojęć tego nurtu- zasady spożytkowania( utilization)) jak też terapii systemowej ( omawiając pojęcie neutralności, wprowadzone i rozwijane przez G. Cecchina). Konkludując autor twierdzi,że umiejętność diagnozowania i dostosowywania odpowiednich warunków terapii do pacjenta i jego problemu jest jednym z najważniejszych elementów decydujących o skuteczności terapii, jednak też jednym z najtrudniejszych. Często wymagającym dużej uważności ze strony terapeuty i poddawania tego momentu terapii regularnej superwizji.
"Psychoterapia" czy "psychoterapie"?
Jerzy Witold Aleksandrowicz
Różnice między działaniami edukacyjnymi, doradztwem, pomocą itp. nazywanymi "psychoterapią" a leczeniem, psychoterapią sensu stricte, skłaniają do uznania wielości psychoterapii. Do takiego samego wniosku prowadzi podkreślanie różnic między psychoterapiami odwołującymi się do teorii - psychoanalitycznych, poznawczych itp.
Czy używanie określenia "psychoterapia" (w liczbie pojedynczej) jest wobec tego uzasadnione? Czy pytanie o "skuteczność psychoterapii" jest zasadne? Oczywiście, można posługiwać się określeniem ogólnym (tak jak "farmakoterapia"), nazwą zbioru rozmaitych psychoterapii.
Czy rzeczywiście istnieje wiele psychoterapii? Odnajdywanie czynników leczących, obecnych w różnych rodzajach (modalnościach) mogłoby przemawiać za pozornością różnic między psychoterapiami definiowanymi poprzez założenia teoretyczne, między formami indywidualną lub grupową itp. Z drugiej strony - wyznaczana różnicami psychopatologii odmienność psychoterapii zaburzeń np. nerwicowych, schizofrenii, uzależnień itp. również skłania do myślenia o "psychoterapiach", a nie o "psychoterapii". Wciąż nie umiemy uporać się z takimi pytaniami.
Po co psychoterapii postmodernizm
Bogdan de Barbaro
W swoim wystąpieniu autor przedstawi elementy perspektywy postmodernistycznej, obecne we współczesnej psychoterapii, a ponadto wskaże na użyteczność niektórych technik terapeutycznych, odzwierciedlających postmodernistyczne tendencje. W szczególności omówiona zostanie - jako charakterystyczna dla postmodernizmu - perspektywa konstrukcjonizmu społecznego i jego użyteczności w terapii rodzin. W podsumowaniu omówione zostaną zalety i niebezpieczeństwa związane z aplikacją postmodernizmu w psychoterapii.
Hipnoterapia poznawcza w leczeniu depresji
Roman Ciesielski
Badania kliniczne (Kirsch 1993, Montgomery 1993, Sapirstein 1993 oraz Schoenberger 2000, Alladin 2006) wskazują na większą skuteczność terapii łączonej (terapia poznawcza i hipnoza kliniczna) w porównaniu z samą terapią poznawczą, w leczeniu różnych zaburzeń emocjonalnych, w tym depresji. Hipnoterapia poznawcza (HP) jest nowym rozwijającym się kierunkiem terapeutycznym, który integruje osiągnięcia psychoterapii poznawczo-behawioralnej oraz hipnozy klinicznej. Korzysta ona z dorobku Aarona Becka i Alberta, Ellisa, którzy jako pierwsi odkryli znaczenie tego jak myślimy (procesy myślowe) w odróżnieniu od tego, o czym myślimy (treść myślenia) oraz stosuje modele hipnoterapii (psychodynamiczny, ericksonowski oraz społeczny). Terapia poznawcza uaktywnia w odróżnieniu od pierwotnych wtórne procesy myślowe, a więc te związane z lewą półkulą mózgu. Wyrażają się one poprzez język werbalny, logiczny i analityczny. Hipnoza z kolei aktywizuje pierwotne procesy myślowe, w prawej półkuli mózgowej. Mają one charakter myślenia życzeniowego, wyobrażeniowego, intuicyjnego i holistycznego. Integracja obu tych podejść w ramach HP pozwala ominąć ograniczenia jakie nakłada każda z tych metod stosowana pojedynczo i uruchomia równoległe procesy -w prawej i lewej półkuli mózgu (Alladin 2006). Praca nad zniekształceniami poznawczymi w Terapii Poznawczej Beck'a czy irracjonalnymi przekonaniami w Racjonalno Emotywnej Terapii Zachowań Ellis'a są uznanymi metodami leczenia depresji. Kiedy jednak odwołujemy się do etapu poprzedzającego powstawanie zniekształceń poznawczych i irracjonalnych przekonań u pacjenta depresyjnego stwierdzamy, że staje on w sytuacji wieloznaczności zachodzących zdarzeń. Trudność w zaakceptowaniu tej wieloznaczności jest czynnikiem ryzyka depresji (Yapko 2001), bowiem prowadzi ona do błędnych interpretacji i zniekształceń poznawczych. Hipnoterapia, która zakłada podwójną logikę transu, gdzie sprzeczne przekonania, odczucia i dążenia współistnieją ze sobą i dopełniają się wzajemnie może okazać się pomocna w rozpoznaniu i zaakceptowaniu dwuznaczności i zapobiegać powstawaniu zniekształceń poznawczych.
Jaka psychoterapia?
Czesław Czabała
"Psychoterapia jest świadomym i zamierzonym zastosowaniem metod klinicznych i interpersonalnych zabiegów, pochodzących ze sprawdzonych twierdzeń nauk psychologicznych, w celu towarzyszenia ludziom przy modyfikacji ich zachowań, właściwości poznawczych, emocji i/lub innych osobistych charakterystyk na takie, które wydają się uczestnikom tego procesu pożądane" (Norcross, 1990, s. 218).
Celem psychoterapii jest modyfikacja, zmiana, właściwości osoby, które są pożądane w procesie zdrowienia. Najistotniejszym elementem tej zmiany jest ustalenie jej rodzaju. Podstawą, więc jest kontrakt terapeutyczny, w którym partnerzy interakcji terapeutycznej uzgadniają, co i jak ma być zmieniane. To "jak ma być zmieniane" polega na uzgodnieniu procedur i technologii terapeutycznych.
Terapeuta i pacjent są partnerami w procesie osiągania zmian. Terapeuta proponuje pacjentowi wiedzę i umiejętności terapeutyczne. Pacjent swoją gotowość korzystania z wiedzy i umiejętności terapeuty oraz odpowiedzialność za proces zmian i jego rezultaty.
Psychoterapia małych dzieci
Hanna Jaklewicz, Lidia Popek
W pierwszej części naszego referatu dokonujemy krótkiego przeglądu poglądów wybitnych psychoterapeutów, ze szczególnym uwzględnieniem Anny Freud i Melanii Klein. Prezentujemy też wybrane metody pracy (terapia zabawą, rysunek, muzykoterapia) stosowane w psychoterapii małych dzieci.
W drugiej części omawiamy nasze przemyślenia wynikające z pracy z pacjentami, kładąc szczególny nacisk na bezpieczny kontakt terapeutyczny: terapeuta - dziecko - matka, który naszym zdaniem jest podstawą efektywnego procesu terapeutycznego.
Trzecia część to prezentacja psychoterapii dziecka autystycznego, w której na podstawie analizy rysunku śledzimy dynamikę wieloletniego procesu terapeutycznego.
Psychoterapia czy psychoterapie? Komu, co i kiedy?- W poszukiwaniu kryteriów decyzji.
Jerzy Jakubowski
Jest z pewnością wiele obszarów, gdzie można szukać kryteriów odpowiedzi na te pytania, oraz argumentów uzasadniających dawane odpowiedzi. Punktem wyjścia tego referatu jest rozróżnienie pomiędzy "przedmiotem poznanym" - tutaj: tym, co poznajemy w badaniach naukowych, a samym procesem poznawania, czyli między tym, co poznajemy i tym jak poznajemy. Współcześni teoretycy poznawania, jak również badacze funkcjonowania mózgu, dochodzą do wniosku, że w procesie poznawania nie odtwarzamy rzeczywistości taką, jaką ona jest sama w sobie, lecz tworzymy ją. To tworzenie rzeczywistości odbywa się na poziomie indywidualnym i społecznym. Badania naukowe są jedną ze strategii w nieustannie trwającym społecznym procesie "tworzenia rzeczywistości" (a nie biernego jej odtwarzania). Jeżeli zatem nie jesteśmy w stanie poznać rzeczywistości samej w sobie, to nie możemy nigdy ocenić zgodności naszych sądów z rzeczywistym stanem rzeczy, którego te sądy dotyczą. Jedynym, więc kryterium oceny naszych sądów jest cel, do którego nasze sądy mają nas lub, kogo innego prowadzić. I tu zaczyna się historia nie z tego świata, - bo ze światów, które indywidualnie i społecznie tworzymy usiłując przy tym udowodnić, że właśnie tak jak sądzimy jest "w rzeczywistości" ("tej rzeczywistej"). Taka perspektywa myślenia otwiera drzwi do obszarów z nowymi pytaniami i odpowiedziami. Mam nadzieję, że w czasie
30 minut zdołam zarysować przynajmniej najważniejsze kryteria szukania odpowiedzi.
Psychoterapia i farmakoterapia w zaburzeniach lękowych i depresyjnych
Jan Jaracz
Badania kliniczne, których celem było porównanie skuteczności psychoterapii (głównie poznawczo behawioralnej i interpersonalnej) i farmakoterapii wykazały podobną przydatność obu metod w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych. Jednak wynika z nich także, że u 20-30% chorych nie uzyskuje się satysfakcjonującej poprawy po zastosowaniu jednej z wymienionych metod. Praktyczne znaczenie wyników tych badań ogranicza fakt, że ich metodologia opiera się na współczesnych systemach klasyfikacyjnych, w których kategorie diagnostyczne stanowią heterogenne pod względem etiologii grupy zaburzeń. Niestety, wskazówki, które ułatwiłyby wybór odpowiedniej metody terapii (psychoterapia czy farmakoterapia) nie zostały dostatecznie określone. O wyborze metody leczenia decyduje często przekonanie osoby leczącej o jej skuteczności oraz doświadczenie w jej stosowaniu. Ważnych informacji dostarczyć może analiza retrospektywna efektów dotychczasowego postępowania terapeutycznego. U znacznej części chorych zmiana leczenia w wyniku niepowodzenia po zastosowaniu jednej metody wiąże się z dużym prawdopodobieństwem poprawy po zastosowaniu innej lub w wyniku łącznego stosowania obu. Opublikowane zalecenia dotyczące wyboru jednej z form psychoterapii lub farmakoterapii, choć przydatne w praktyce, opierają się w małym stopniu na danych empirycznych. Dlatego podejmowane są próby określenia czynników predykcyjnych odpowiedzi terapeutycznej na różne formy psychoterapii oraz farmakoterapię. Wykazano na przykład, że w grupie chorych na przewlekłą depresję, ekspozycja na poważne wydarzenia traumatyzujące w okresie dzieciństwa wiązała się z większą skutecznością psychoterapii poznawczej. Natomiast chorych, którzy nie byli narażeni na tego typu wydarzenia skuteczniejsze było leczenia farmakologiczne.
Psychoterapia w różnych działach medycyny
Ryszard Kamiński
Miejsce i rola psychoterapii w różnych działach medycyny jest nadal przedmiotem licznych dyskusji. Medycyna, której polem działania są nauki przyrodnicze i wiedza empiryczna, poszukuje i często z sukcesem znajduje podłoże chorób somatycznych.
W swoich poszukiwaniach korzysta często z mechanistycznych i redukcjonistycznych teorii naukowych, które w swoim rozumieniu sprowadzają człowieka chorego do "jednostki chorobowej". W tak rozumianym obszarze pojawia się trudność w dostrzeganiu i podejmowaniu stanu psychicznego, jako wzajemnie przenikającego się ze stanem somatycznym.
Pojawia się pytanie, czy psychoterapia, niemylona z innymi formami pomocy psychologicznej takimi, jak np.: poradnictwo psychologiczne (counseling), interwencja kryzysowa, wsparcie psychospołeczne itp., może być z powodzeniem realizowana w różnych działach medycyny wobec pacjentów somatycznych?
Odpowiedź twierdzącą warunkuje postawienie właściwej diagnozy zjawisk (zaburzeń) psychicznych, które mogły poprzedzać i nałożyć się na stan choroby lub powstać w przebiegu i jej wyniku.
Z uwagi na to, że zdecydowana większość pacjentów somatycznych przebywa na leczeniu w szpitalu-fabryce, nieodzownym jest zwrócenie szczególnej uwagi na motywację leczenia tych pacjentów psychoterapią, a tym samym ustalenia kontraktu. Kolejna trudność, jaką można napotkać w kontekście leczenia pacjenta szpitalnego, to budowanie relacji terapeutycznej, czyli przymierza terapeutycznego.
Z uwagi na różnorodność występujących chorób w różnych działach medycyny nieodzownym jest indywidualne ustalanie procedur psychoterapeutycznych (formy, typu, metody, technik i interwencji) użytecznych w leczeniu uwzględniającym specyfikę jednostki chorobowej i przebieg zaburzeń stanu psychicznego.
Istotnym elementem procesu psychoterapii jest sam terapeuta, który w leczeniu stanu psychicznego w przebiegu różnych chorób somatycznych narażony jest na konfrontowanie się z własną bezsilnością w obliczu nieodwracalnej utraty zdrowia fizycznego lub śmierci.
Strategiczna terapia rodzin według J. Haleya. Dla Kogo?, kiedy i jak?
Krzysztof Klajs
W swoim wystąpieniu zaprezentuję założenia, rozwój i osiągnięcia strategicznej terapii rodzin, podejścia, którego zasady zostały sformułowane w drugiej połowie lat siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych i które, ze względu na swoją terapeutyczną skuteczność, dynamicznie rozwija się do dziś. Przedstawię zalety i ograniczenia tej szkoły, podstawowe kroki i metody terapeutyczne. Przybliżę sylwetkę twórcy tej metody, zmarłego niedawno Jaya Haleya.
O integracji psychoterapii: zmiana nadawanego znaczenia jako wspólny cel głównych podejść psychoterapeutycznych.
Andrzej Kokoszka
Dotychczasowe próby integracji psychoterapii są mało skuteczne. Wielość koncepcji dotyczących mechanizmów jej działania w dobie medycyny opartej na faktach osłabia jej znaczenie jako metody leczenia. Zasadniczym założeniem proponowanego podejścia jest przyjęcie, że nadawanie znaczenia odbieranym informacjom jest złożonym, nieustannie trwającym w stanie czuwanie, bardzo szybkim procesem, stanowiącym podstawę podejmowanych świadomie i nieświadomie (automatycznie) decyzji. Nadawane przez jednostkę znaczenia zależą od czynników biologicznych ( np. wpływ alkoholu), psychologicznych (np. własne przekonania) i społecznych. ( np. opinia społeczna). Jest ono wynikiem procesów biologicznych i psychologicznych, które obejmują aspekty poznawcze, emocjonalne i wykonawcze (behawioralne, wolicjonalne). Terapia zaburzeń psychicznych ma na celu zmianę dysfunkcjonalnych znaczeń. Psychofarmakoterapia wpływa na procesy nadawania znaczenia przez aktywność neurotransmiterów (zmniejszanie nadmiernie uwypuklonych, chorobowych znaczeń). Psychoterapia poznawcza, koncentruje się na zmianie przekonań, psychoterapia psychoanalityczna/psychodynamiczna na zmianie emocjonalnych struktur; psychoterapia egzystencjalna i behawioralna na zmianie struktur odpowiedzialnych za działanie.
Zaprezentowana koncepcja stwarza perspektywę integracji różnych systemów psychoterapii wokół:
- uznania zmiany znaczenia nadawanego pewnym informacjom (treściom) jako zasadniczego celu psychoterapii,
- poszukiwania sposobów osiągania takich zmian oraz oceny ich skuteczności w określonych zaburzeniach psychicznych.
Psychoterapia psychoanalityczna małych dzieci inspirowana metodą obserwacji Esther Bick.
Anastasia Nakov
Obecnie już wiemy, iż jest możliwa pomoc w cierpieniu psychicznym dzieci w ich bardzo wczesnym okresie życia, od pierwszych dni urodzenia. Z aktualnych statystyk wynika, że10 % nowonarodzonych dzieci wchodzi w niepewne relacje ze swą matką. Ten dysfunkcyjny związek wyzwala nieufność w ich późniejszym rozwoju psychicznym. W krajach zachodnich, pomimo znacznego wzrostu ekonomicznego 5 do l0% populacji określanej jako "przypadki społeczne" -to znaczy rodziny z licznymi problemami psychospołecznymi, mają problemy w konfrontacji z trudnościami rozwojowymi ich dzieci. Zamożne klasy społeczne nie są też ochronione od patologii rozwojowej ich potomstwa. Rodziny te nie są też wolne od dysfunkcyjnych relacji i często małe dzieci z tych rodzin cierpią, one także, z powodu patologicznych więzi, które obciążają ich psychiczną i somatyczną przyszłość. My doświadczamy, w jaki sposób nasza praca z dzieckiem, leczenie, a przede wszystkim prewencja, może dać szanse uniknięcia głębokiej, patologicznej organizacji psychicznej i somatycznej, lub stworzenia przesłanek do ominięcia głębokich cierpień w przyszłości.
Streszczenia warsztatów:
Terapia grupowa - czy podejście eklektyczne ma sens? Doświadczenia i dylematy związane z prowadzeniem ambulatoryjnej, rocznej grupy terapeutycznej dla studentów.
Jolanta Berezowska, Agnieszka Dębniak
Tematem warsztatu będzie analiza procesu grupowego prowadzonego metodą łączenia różnych, w niektórych aspektach przeciwstawnych kierunków terapeutycznych, z jednej strony terapii Gestalt i terapii ericksonowskiej, a z drugiej terapii psychodynamicznej i metody ustawień systemowych. Celem warsztatu jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie czy łączenie takich elementów jak: doświadczanie siebie teraz (podstawowa formuła terapii Gestalt), poszukiwanie zasobów i kontakt z nieświadomością (podkreślane w terapii ericksonowskiej), wgląd i poszerzanie świadomości (wiodący postulat w terapii psychodynamicznej) oraz psychodrama i przekazy transgeneracyjne (typowe dla ustawień systemowych) prowadzą do lepszego rozumienia siebie czy też do wewnętrznego chaosu, czy rozwijają i otwierają nowe możliwości czy gmatwają i tak trudne losy uczestników procesu grupowego. Kolejny dylemat stwarza pytanie czy prowadzący grupę terapeuci mogą reprezentować odmienne podstawy teoretyczne - czy będzie to prowadzić do powstania efektu synergii czy do zakłócenia procesu terapii?
Hipnoterapia poznawcza w leczeniu depresji
Roman Ciesielski
Warsztat ten jest praktycznym poszerzeniem zagadnienia poruszanego w części wykładowej, dotyczącego modelu terapeutycznego integrującego hipnoterapię ericksonowską i terapię poznawczą. We wstępnej części omawiane są ogólne zasady obu przedstawianych podejść terapeutycznych z uwzględnieniem różnic i podobieństw (kontekst relacji, budowanie nadziei i rozbudzanie motywacji).W dalszej części przedstawiona zostanie fenomenologia depresji oraz fenomenologia szczęścia z uwzględnieniem między innymi: procesów poznawczych, procesów percepcji, afektu i fizjologii, wymiaru symbolicznego, relacyjnego, historycznego i systemowego. Zaprezentowany zostanie model terapii odwołujący się do wybranych elementów fenomenologii depresji, opisujący związki między percepcją, interpretacją zdarzeń i reakcjami emocjonalnymi i zachowaniami u pacjenta. W modelu tym nastąpi odniesienie do sytuacji "dwuznaczności" jako kontekstu, w którym zachodzą zniekształcenia poznawcze. Zostaną podane przykłady sugestii hipnotycznych, pomocnych w rozpoznawaniu i akceptowaniu "wieloznacznych" zdarzeń zachodzących w otaczającym świecie. Ponadto omówione zostanie zjawisko tak zwanej negatywnej autohipnozy (trans objawowy ) i możliwości jego zamiany na trans terapeutyczny. Na koniec nastąpi odniesienie do znaczenia sugestii posthipnotycznych i zjawiska progresji czasowej i ich roli w tworzeniu kontekstu społecznego dla zachodzących zmian w terapii.
Terapia par w ujęciu hipnoterapii ericksonowskiej.
Roman Ciesielski
W części wstępnej warsztat obejmuje wprowadzenie do zasad hipnoterapii ericksonowskiej. W dalszej kolejności poruszone zostaną następujące zagadnienia:
1. Uniwersalne problemy występujące w relacjach partnerskich i małżeńskich, wśród których można wymienić:
-Ciągłe wzajemne obwinianie się
-Nadmierna eskalacja konfliktów bez ostatecznych rozwiązań
-Trudności w zdefiniowaniu wspólnej relacji
-Trudności w uznaniu własnych różnic i innych tradycji rodzinnych
-Zatarcie granic międzypokoleniowych
-Następstwa zdrady
-Pozorne czytanie w myślach i uczuciach partnera
2. Podstawowe cele w terapii par, które obejmują między innymi:
-Wzajemne dostrojenie się
-Zmianę wzorców interakcji
-Zmniejszenie reaktywności emocjonalnej w sytuacji konfliktu
-Budowanie partnerstwa (trzecia tożsamość)
-Korzystanie z zasobów rodzin pochodzenia i budowanie elastycznych granic międzypokoleniowych
3. Przykłady interwencji hipnoterapeutycznych:
-Budowanie perspektywicznych celów w związku (progresja czasowa)
-Kreowanie trzeciej tożsamości w związku partnerskim( dysocjacja/asocjacja)
-Docieranie do zasobów w relacji i ich reaktywowanie (regresja)
-Przenoszenie zasobów w nowe konteksty (most afektywny)
-Zmiana wzorców interakcji i reaktywności partnerów (trans interaktywny)
Na warsztacie zaprezentowany zostanie fragment sesji terapeutycznej obrazujący omawiane zagadnienia teoretyczne.
Zmiana mapy wewnętrznej pacjentów z zaburzeniami lękowymi - paradygmat systemowy, pragmatyka ericksonowska
Elżbieta Czapiewska-Zejden
Warsztat stanowi prezentację wieloletniej praktyki psychoterapeutki.
W procesie psychoterapii psychoterapeutka poszukuje odpowiedzi na pytania jak pracować z pacjentami, którzy zgłaszają objawy lękowe, stanowiące główną motywację do poszukiwania pomocy. Czy odwoływać się do ogólnie znanych i praktykowanych w różnych podejściach psychoterapeutycznych metod, np. poznawczo- behawioralnych? Czy też dla każdego pacjenta znaleźć indywidualny sposób pracy? W jakim paradygmacie dokonywać opisu zachodzących zmian w procesie psychoterapii? W paradygmacie systemowym akcent położony jest na relacyjne znaczenie objawów - ten paradygmat stanowi podstawę teoretyczną dla autorki. Autorka w swojej praktyce pracuje z pacjentami z zaburzeniami lękowymi, starając się spożytkować metaforyczne znaczenie objawów lękowych dla przekonstruowania tzw. "mapy wewnętrznej" pacjentów. "Mapę wewnętrzną" definiuje się jako subiektywny model świata, ukształtowany głównie przez system rodzinny.
Uczestnicy warsztatu będą mogli prześledzić procesy psychoterapii w odniesieniu do wybranych pacjentów oraz aktywnie uczestniczyć w twórczym procesie spożytkowania symbolicznego znaczenia lęku dla kształtowania zmiany "mapy wewnętrznej".
W pragmatyce ericksonowskiej metaforyczne znaczenie objawów lękowych jest wyzwaniem dla pacjenta do doświadczania zmiany w odniesieniu do samych objawów. Przewartościowanie znaczenia objawów stanowi podstawę do zmiany "mapy wewnętrznej". Pacjent w procesie psychoterapii rekonstruuje "mapę wewnętrzną", między innymi w odniesieniu do wartości. Tworzenie nowej "mapy wewnętrznej" staje się procesem definiowania osobistego modelu świata. Przypomina to opisywany przez H. Stierlina proces indywiduacji i separacji od systemu rodzinnego. Ten proces przekłada się na wypracowywanie nowych reguł kierujących zachowaniem w relacjach z rodziną i z innymi ludźmi.
"Niby już wszystko wiem a ja wciąż to mam"- hipnoterapia w pracy z uporczywym objawem
Teresa Dobiała
W warsztacie planuję pokazać Państwu spotkanie pacjenta z powracającym objawem, bezsilność pacjenta i terapeuty wobec uporczywie powracającego objawu. Objawy są traktowane jak mowa życzliwej i przyjaznej nieświadomości, uporczywie domagającej się uwagi dla dobra pacjenta. Chcę pokazać jak wykorzystać zjawiska transowe w kierunku uznania i pożegnania objawu, kiedy to już będzie możliwe.
Śmierć i utrata - warsztat psychodramatyczny
Anna Gliszczyńska, Monika Ścibak
Problematyka, z jaką ludzie zgłaszają się do terapii, najczęściej w sposób bezpośredni bądź pośredni łączy się z traumą, jaką w ich życiu stanowi śmierć bądź utrata ważnych osób, wartości lub uczuć. Autorki warsztatu łączą pracę terapeutyczną z pracą psychodramatyczną. Psychodrama okazuje się być bardzo twórczą i efektywną metodą w terapeutycznym przepracowaniu doznanego urazu, gdyż z natury swojej łączy elementy poznawcze, behawioralne oraz emocjonalne. Warsztat jest prezentacją psychodramatycznego rozwiązywania problemów, jakie mogą stanąć przed terapeutą oraz jego pacjentem na tej drodze. Warsztat przeznaczony jest dla terapeutów, ludzi szkolących się w psychoterapii lub psychodramie oraz wszystkich zainteresowanych tematem.
SZATAN W RAJU-paradoks egzystencjalny po polsku
Ewa Gruszecka
Europejskie współistnienie-jak cię piszą tak się widzisz… tak wygrywasz.
Zarówno wiedza intuicyjna jak i nauki psychologiczno-społeczne opisują rzeczywistość człowieka jako złożoną i interakcyjną. Istniejemy w wielorakich konfiguracjach relacyjnych (ja dialogowe). Dynamicznie uzgadniamy realność wewnętrzną z realnością zewnętrzną, oscylując w kierunku równowagi współżycia. Warsztat daje szansę odkrycia wachlarza polskich pozycji wobec kontekstu europejskiego. Dyskretnie ociera się o pytanie czy systemowe ujęcie systemów może dać szansę życiową polskim terapeutom.
Ekologiczna pralnia totalitaryzmów- podziemie terapeutyczne.
Polacy zapraszani przez wieki do określonej pozycji społeczno-ekonomicznej mieli bolesną szansę być obszarem instalacji toksycznych systemów totalitarnych. Proces niszczący, zarówno w wymiarze biologicznym jak i duchowym, zmuszał jednocześnie do wykreowania mechanizmów oczyszczania, leczenia i walki o przetrwanie. Dziś, chcąc nie chcąc, ta wiedza tajemna jest udziałem polskich terapeutów. Kusi idea smakowania jej w wymiarze profesjonalnym.
Wysypisko niechcianych procesów- szczyt wszystkiego, czyli wieczny recycling.
Usytuowanie geograficzno-kulturowe Polski zachęca do projekcji i eksportu procesów niestrawnych, na obecnym etapie rozwoju społeczeństwa europejskiego. Polacy mają, więc szansę sensownej asymilacji i utylizacji tych odpadów. Terapeuci zaś są o parę kroków od prawdziwie satysfakcjonujących rozwiązań.
Rodzimy pomysł-tupet czy naturalna kolej rzeczy.
Naturalne bogactwo doświadczeń polskiego terapeuty, zanurzone w profesjonalnej przestrzeni, wcześniej czy później może zaowocować rodzimym pomysłem, od metody po paradygmat leczenia. Akt na granicy skandalu kulturowego może być płodnym społecznie odkryciem.
Wariacje europejskie-prawdziwa integracja.
Terapeuci istniejący klasycznie w kameralnej, indywidualno-rodzinnej czasoprzestrzeni teraz mają okazję doświadczyć spójności wielowymiarowych oddziaływań. Nie spełnią pewnie odwiecznych ludzkich marzeń. Jednak zadomowieni świadomie w makroskali społecznej mają szansę transformacji szalonych procesów kulturowych w kierunku coraz bardziej wielorakiej i zintegrowanej egzystencji.
Psychoterapia w leczeniu niepłodności
Anna Janik
Niepłodność jest traktowana jako choroba społeczna, gdyż problem ten dotyczy 12% - 15% par; w Polsce 1,5 miliona osób. Coraz częściej korzystają one z pomocy psychoterapeutów.
Sięgając do własnych doświadczeń w pracy klinicznej określę jak rozumiem udział i funkcję psychoterapii w leczeniu niepłodności. Jako podstawę wartościowej psychoterapii przyjmuję rozpoznawanie obszarów pracy dla terapeuty, świadomość i określenie granic ( po stronie terapeuty i pacjenta), które warto szanować w pracy z problemami w prokreacji.
Istotna wydaje się również refleksja psychoterapeuty:, "Jakie znaczenie dla osób, które leczą niepłodność ma społeczna dyskusja na ten temat i jakie ma to konsekwencje w pracy terapeutycznej."
Psychoanalityczne aspekty męskości i kobiecości w świetle stereotypów płciowych
Marek Jasiński
Na warsztacie omawiane będą najczęściej spotykane stereotypy związane z atrybutami męskości i kobiecości. Uczestnicy tego warsztatu będą konfrontowali się z obiegowymi pojęciami w tym zakresie i psychologicznymi powodami utrzymywania się tych stereotypów. Wskażemy też na źródła tworzenia się tych stereotypów i ich konsekwencje w życiu intymnym i społecznym. Etiologia tego zjawiska będzie rozpatrywana w ujęciu psychoanalitycznym i seksuologicznym. W celu większej przejrzystości tematu posłużę się licznymi przykładami klinicznymi, w których widoczne będą zakłócenia i zaburzenia w identyfikacji płciowej i satysfakcji czerpanej z pełnienia określonej roli płciowej.
Psychoanalityczna psychoterapia rodzin
Anastasia Nakov
Psychoanalityczne rozumienie grupy rodzinnej jako istoty, pozwala na pracę w
głębi w przypadkach ciężkiej patologii, często psychotycznej, z transgeneracyjnymi korzeniami. Nie mniej, to podejście terapeutyczne jest szczególnie owocne w okresie adolescencji i w terapii patologii przypadków bardzo trudnych do leczenia, tak jak anorexia psychiczna. Wiemy z praktyki o złożoności tego zaburzenia, leczenia i ryzyka terapeutycznego.
Integracja pomiędzy głęboką psychoterapią a farmakoterapią
Sławomir Murawiec
Warsztat dotyczy pracy z osobami, które są leczone psychoterapeutycznie a jednocześnie przyjmują leki psychotropowe. Na podstawie literatury dotyczącej psychoanalitycznego rozumienia działania leków oraz własnych doświadczeń zostanie omówiony sposób, w jaki można widzieć działanie leków na poziomie psychodynamicznym. Omówione zostaną tematy: lek w kontekście funkcji ego, lek jako obiekt relacji, lek w obrębie relacji terapeutycznej, lek w kontekście procesów projekcji, identyfikacji, procesów nieświadomości.
Strategiczna Terapia rodzin
Krzysztof Klajs
Podczas zajęć będzie możliwość zapoznania się ze strategiczną terapią rodzin, zwłaszcza z pracą terapeuty podczas pierwszego spotkania z rodziną. Omówię i zademonstruję podstawowe zasady pracy i stworzę warunki do doświadczenia ich w praktyce. Warsztat stworzy przestrzeń do dyskutowania pozycji i roli terapeuty w tym podejściu oraz do refleksji superwizyjnej.
Wpływ relacji terapeuta - rodzice na proces psychoterapii małego dziecka
Lidia Popek
Warsztat dla 20 osób
Część pierwsza warsztatu ok. 30 - 40 min:
Wprowadzenie do psychoterapii małego dziecka.
Omówienie głównych nurtów w pracy psychoterapeutycznej z dziećmi z perspektywy psychoanalitycznej, systemowej, poznawczo-behawioralnej.
Omówienie metod stosowanych w pracy z dziećmi.
Rola diagnozy w psychoterapii dzieci: czy?, kogo?, po co? diagnozować.
Część druga ok. 30 min.: praca praktyczna w podgrupach
Część trzecia ok. 30 min.: dyskusja i wnioski
Zmiana relacji klient - problem drogą do rozwiązania.
Marcelina Ptak
Terapia systemowa spośród wielu szczególnie intensywnie rozwija idee nowych narracji.
Nie mamy w rozmowie terapeutycznej bezpośredniego dostępu do zdarzeń problemowych (np. napady lęku, ataki bulimiczne, moczenie nocne itp.) a tylko do ich opisów i nadanych znaczeń. Im bardziej problem spostrzegany jest jako trudny, skomplikowany tym mniej klient wykorzystuje własne możliwości i zasoby. Tym właśnie różnią się problemy, te, z którymi sobie radzimy od tych, które "radzą sobie z nami". Opis problemu determinuje postawę wobec niego a ta z kolei uruchamianie bądź nie, wewnętrznych sił.
Zapraszanie klientów do zupełnie nowego określania problemu w kategoriach odrębnego bytu lub osoby daje możliwość dostrzeżenia także jego słabych stron, nawiązania z nim relacji, dostrzegania korzyści, jakie mogą wynikać z jego pojawiania się. Sposoby realizacji takiego założenia to między innymi eksternalizacja, personifikacja, poszukiwanie wyjątków itp. Odpowiedzią na pytania stawiane w temacie sympozjum będzie przejście na metapoziom i, w oderwaniu od konkretnych rozpoznań, poszukiwanie pomysłów na "obchodzenie się"
z różnymi problemem.
Kwestionariusz osobowości KON-2006 - prezentacja narzędzia, programu komputerowego oraz wybranych przypadków klinicznych.
Jerzy A. Sobański, Katarzyna Klasa
U podłoża zaburzeń nerwicowych leży dysfunkcja osobowości, którą można nazwać osobowością nerwicową, odmienne od specyficznych zaburzeń osobowości zawartych w klasyfikacji ICD-10. Badania J.W. Aleksandrowicza i wsp. oparte na populacjach pacjentów oraz grupie kontrolnej osób nieleczonych miały na celu konstrukcję narzędzia mierzącego i opisującego to zaburzenie. Doprowadziły one do powstania kwestionariusza osobowości nerwicowej KON-2006. Podczas warsztatu zostaną omówione skale tworzące kwestionariusz, przedstawiony program komputerowy obliczający wyniki i tworzący przenośną bazę danych, ułatwiający korzystanie z kwestionariusza. Uczestnicy uzyskają umiejętności jego obsługi i interpretacji wyników na przykładach wybranych przypadków klinicznych pacjentów leczonych psychoterapią.
Pierwsze spotkanie z pacjentem - przygotowanie do kontraktu psychoterapeutycznego.
Maria Rogiewicz
Plan warsztatu
1. Formułowanie problemu przez pacjenta.
2. Odbiór pacjenta przez terapeutę i związane z tym pułapki.
3. Sytuacje, kiedy konieczna jest konsultacja medyczna.
4. Wstępna propozycja ze strony psychoterapeuty.
Streszczenia posterów:
ciąg dalszy Książki Abstraktów
proszę kliknąć na poniższy link:
http://www.psychiatriapsychoterapia.pl/?a=articles_start&id=580
