Alina Borkowska, Monika Wiłkość, Marta Tomaszewska, Janusz Rybakowski
Pamięć operacyjna: zagadnienia neuropsychologiczne i neurobiologiczne 383
Working memory: neuropsychological and neurobiological issues 383
Streszczenie
Pamięć operacyjna to zdolność do zapamiętania informacji przez krótki czas i manipulowania nimi. Pozwala ona na prawidłowe włączanie informacji w zależności od wymogów sytuacji, przechowywanie przez pewien czas informacji na temat aktualnie wykonywanych czynności oraz umożliwia przełączanie się na nowe zasady działania. Wykazano związek pamięci operacyjnej ze sprawnością złożonych procesów poznawczych, a także z kontrolą procesów emocjonalnych, plastycznością zachowania i ze świadomością. Pamięć operacyjna związana jest z czynnością grzbietowo-bocznych części kory przedczołowej mózgu. Ostatnio wykazano, że zaburzenia pamięci operacyjnej odgrywają istotną rolę w etiopatogenezie zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, czy zespół natręctw. Zaburzenia pamięci operacyjnej stwierdza się również u znacznej liczby zdrowych krewnych pierwszego stopnia osób chorych na schizofrenię lub chorobę afektywną dwubiegunową. Zaburzenia pamięci operacyjnej są obecnie traktowane jako kognitywny marker endofenotypowy predyspozycji do zachorowania na te choroby. W ostatnich latach wykazano związek pomiędzy sprawnością pamięci operacyjnej z aktywnością różnych układów neuroprzekaźnikowych, przede wszystkim układem dopaminergicznym mózgu. Badania z zakresu genetyki molekularnej wskazują na związek pomiędzy polimorfizmem genów dla układu dopaminergicznego mózgu, a sprawnością pamięci operacyjnej w schizofrenii oraz pomiędzy polimorfizmem genu BDNF, a pamięcią operacyjną w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Jak dotychczas niewiele jest danych na temat genetycznych uwarunkowań pamięci operacyjnej u osób zdrowych. W Polsce badania takie są obecnie prowadzone w Zakładzie Neuropsychologii Klinicznej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Collegium Medicum w Bydgoszczy przy współpracy z Kliniką Psychiatrii Dorosłych oraz Laboratorium Genetyki Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Poznaniu.
Summary
Working memory denotes an ability to remember information for a short-time and to manipulate it. The memory allows including correct information depending on the situation, to keep the information on present activities for a while and enables changing the reaction according to new criteria. The relation between working memory and efficiency of complex cognitive processes and also with the control of emotional processes, plasticity of behaviour and consciousness was demonstrated.
Working memory is connected with the activity of the dorsolateral prefrontal cortex of the brain. Recently, it has been shown, that working memory disturbances play an important role in the aetiopathogenesis of psychiatric disturbances such as schizophrenia, bipolar affective disorder or obsessive-compulsive disorder. Working memory disturbances are also shown in a proportion of healthy first-degree relatives of patients with schizophrenia or bipolar disorders. Working memory disturbances are presently regarded as a cognitive endophenotypic marker of vulnerability to these illnesses. In recent years, an association between working memory abilities and activity of different neurotransmitters, especially with the dopaminergic system in the brain, has been shown. Molecular genetic studies show an association between working memory abilities and polymorphism of the dopaminergic system genes in schizophrenia and polymorphism of BDNF gene in bipolar affective disorders. So far not much data about the genetics of working memory in healthy subjects has been gathered. Currently in Poland such research is carried on in the Clinical Neuropsychology Unit Nicolaus Copernicus University, Collegium Medicum in Bydgoszcz in cooperation with the Department of Adult Psychiatry and Laboratory of Psychiatric Genetics University of Medical Sciences in Poznan. |
