Jacek Wciórka, Anna Bembenek, Beata Hintze, Aleksandra Kühn-Dymecka

Zaburzenia schizofreniczne - czy dysfunkcje poznawcze wiążą się z cechami przebiegu i obrazu psychopatologicznego?             867

Schizophrenic disorders - does cognitive dysfunction relate to characteristics of course and psychopathology of the illness?             867

Streszczenie

Cel. Dysfunkcje poznawcze są dziś często zaliczane do podstawowych cech zaburzeń schizofrenicznych, istotnych dla patogenetycznych i klinicznych aspektów choroby, jak również funkcjonowania życiowego pacjentów. Celem badania była ocena związków między wybranymi wskaźnikami zaburzonych czynności poznawczych a wybranymi zmiennymi opisującymi przebieg i obraz zaburzeń schizofrenicznych.

Metoda. Zbadano 69 chorych spełniających kryteria schizofrenii jednocześnie według DSM-IV i ICD-10. Do oceny stanu klinicznego wykorzystano dwa narzędzia kliniczne (skale: PANSS i KOSS), również dwie skale do oceny funkcjonowania przedchorobowego (skale: GAF i W). Dysfunkcje neuropoznawcze badano za pomocą wspomaganych komputerowo testów z Wiedeńskiej Baterii Testów - czasu reakcji (RT), śledzenia linii (LVT), perseweracji (Persev) i pojemności pamięci wzrokowo-przestrzennej (CORSI). W analizie statystycznej wykorzystano proste testy nieparametryczne oraz współczynniki korelacji rangowej.

Wyniki. Stwierdzono związki między dysfunkcjami poznawczymi a: wiekiem, funkcjonowaniem społecznym przed hospitalizacją, czasem trwania choroby i liczbą hospitalizacji. Dysfunkcje były mniej nasilone w okresie pierwszego epizodu niż w fazie nawrotowej lub rezydualnej. Ilościowa ocena nasilenia zaburzeń nie korelowała z dysfunkcjami poznawczymi, natomiast szczegółowa analiza obrazu psychopatologicznego wykazała korelacje niektórych dysfunkcji z wymiarami deficytu, dezorganizacji i dysforii. Wymiar zniekształcenia oceny (pozytywny) nie wykazywał takich związków. Wszystkie wskaźniki dysfunkcji poznawczych korelowały z gorszymi wynikami leczenia aktualnego epizodu. Wszystkie istotne korelacje osiągały jedynie słabą lub umiarkowaną wysokość.

Wnioski. Dysfunkcje poznawcze wiążą się raczej z niekorzystnymi cechami przebiegu choroby. Wyniki oceny psychopatologicznej słabo korelują z oceną neuropsychologiczną - dysfunkcje poznawcze wiążą się raczej z deficytem, dezorganizacją i dysforią niż z wytwórczymi objawami choroby.

Summary

Aim. Because of their importance both for pathogenesis or clinical aspects of the disease and for patients' social functioning, cognitive dysfunctions are nowadays often considered as basic characteristics of schizophrenic disorders. This study was aimed at evaluation of the correlation between some indices of disordered cognitive functioning on the one hand and some variables describing course and psychopathology of schizophrenic disorders on the other.

Method. The study group consisted of 69 inpatients suffering from schizophrenia diagnosed according to both DSM-IV and ICD-10 criteria. Their mental state was rated by two clinical tools (scales: PANSS, KOSS). Also social functioning of patients in the year preceding current hospitalisation was rated by two scales (GAF, scale W). Cognitive dysfunctions were assessed by computer-aided tests from Dr. Schufried's Vienna Test System including measures of reaction time (RT), visual line pursuit (LVT), perseveration (PERSEV), and span of visual-spatial short term memory (CORSI). In statistical analysis simple nonparametric tests and rank correlation measures were applied.

Results. Correlations were confirmed between cognitive dysfunctions and social functioning prior to hospitalisation, age, duration of illness and number of previous hospitalizations. Dysfunctions were less severe in first episode patients than in patients during relapses or the residuum stage of illness. Overall assessments of severity of illness do not correlate with cognitive dysfunctions, but detailed analysis of psychopathology revealed correlations of the latter with such psychopathological dimensions as deficit, disorganization and dysphoria. Reality distortion (positive) psychopathological dimension did not have any correlation with cognitive measures. All indices of cognitive dysfunction correlated with poorer outcome of treatment of the current episode. All correlations confirmed were only of weak or moderate level.

Conclusions. Cognitive dysfunctions correlate rather with unfavourable characteristics of the course of the illness. Results of psychopathological assessment hardly correlate with neuropsychological measures - cognitive dysfunctions are related rather to deficit (negative), disorganisation or dysphoria dimensions of a schizophrenic syndrome than to productive (reality distortion, positive) dimension of the syndrome.