Kinga Bobińska, Janusz Szemraj, Tadeusz Pietras, Krzysztof Zboralski, Piotr Gałecki

Neuropeptyd Y - budowa, receptory, działanie i miejsce w psychiatrii 889-901

Neuropeptide Y - structure, receptors, effect and its place in psychiatry 889-901

Streszczenie

Neuropeptyd Y (NPY) w układzie nerwowym pełni funkcje kotransmitera, neuromodulatora i neurohormonu wpływając na wiele procesów zależnych od ośrodkowego układu nerwowego. W niniejszej pracy na podstawie literatury tematycznej zebrano wiadomości dotyczące budowy i występowania neuropetptydu Y, rodzaju receptorów wiążących neuropeptyd Y, agonistów i antagonistów tychże receptorów. Biorąc pod uwagę rolę NPY w psychiatrii skoncentrowano się głównie na miejscu NPY w mechanizmie kindlingu w kontekście nawrotowości chorób afektywnych, a także neuroprotekcyjnej funkcji w zjawisku ekscytotoksyczności komórek nerwowych. NPY działając hamująco na uwalnianie glutaminianu działa przeciwdrgawkowo a tym samym neuroprotekcyjnie wobec uszkodzeń wywołanych nadmierną aktywnością drgawkową. Omówiono także rolę NPY w mechanizmach stresu, patogenezie depresji jak również w odpowiedzi na leczenie lekami przeciwdepresyjnymi. Zwrócono uwagę na przeciwlękowy profil działania NPY w obrębie struktur ośrodkowego układu nerwowego. Ze względu na przeciwdepresyjny i przeciwpadaczkowy profil działania NPY, a tym samym jego właściwości neuroprotekcyjne, ciekawe wydaje się poszukiwanie agonistów i antagonistów odpowiednich receptorów neuropeptydowych, co pozwoliłoby swoiście oddziaływać na poszczególne receptory dla NPY uzyskując tym samym kontrolę nad poszczególnymi procesami fizjologicznymi.

Summary

Neuropeptide Y exists in the central nervous system as a co-transmitter, neuromodulator and neurohormone. It effects many processes dependent on the central nervous system. The paper reviews the latest knowledge on the structure and occurrance of neuropeptide Y, its receptors, agonist and antagonist binding of these receptors. Taking into account its role in psychiatry, the authors concentrated on its part in the kindling mechanism in affective disorders as well as the neuroprotective function of neuropeptide Y in the excytotoxicity phenomena. NPY enhances the release of glutaminiane, which results in the anticonvulsing effect as well as in a neuroprotective one. The role of NPY in the stress mechanism, pathogenesis of depression, response to antidepressive treatment and the antianxiety profile of NPY in the brain structure has also been discussed. Taking into account its antidepressive and anticonvulsive profile, as well as neuroprotective properties, the searching for agonists and antagonists of its receptors seems to be interesting, as a possible way of influencing separate receptors and eventually controlling the physiological processes.