Władysław Łosiak

Samoocena i oczekiwania związane z alkoholem a spożywanie alkoholu przez uczniów szkół średnich             431-441

Self-concept, alkohol expectancies and drinking habits in high school students             431-441

Streszczenie

Celem omawianych badań było ustalenie związków pomiędzy samooceną i oczekiwaniami związanymi z efektami picia alkoholu z jednej strony, a spożyciem alkoholu z drugiej, w grupie uczniów szkół średnich. Oczekiwano, że zarówno obniżona samoocena, jak i pozytywne oczekiwania, będą wiązać się z większym spożyciem alkoholu.

W poprzecznych badaniach o charakterze kwestionariuszowym uczestniczyła grupa 229 uczniów w wieku 17-19 lat, 92 mężczyzn i 137 kobiet. Obok skal ocen, mierzących nawyki picia alkoholu, użyto kwestionariusza samooceny Fittsa oraz kwestionariusza do badania oczekiwań związanych z alkoholem Wiersa.

Wyniki wskazują, że oczekiwania stanowią, obok płci, najważniejszy czynnik związany ze spożyciem alkoholu. Było ono najwyższe u mężczyzn, mających silne pozytywne oczekiwania, a słabe negatywne. Stwierdzono również krzywoliniową zależność pomiędzy ogólnym poziomem samooceny i używaniem alkoholu, które było najwyższe zarówno u osób ze zdecydowanie niską, jak i wysoką samooceną, a znacząco niższe u osób z umiarkowanie pozytywną samooceną.

Teoria oczekiwań związanych z alkoholem, zaproponowana przez Goldmana znalazła wyraźne potwierdzenie w badanej grupie, podczas gdy związki samooceny ze spożyciem alkoholu okazały się być bardziej złożone.

Summary

Aim. The study was aimed at finding relationships between self-concept, alcohol expectancies and drinking in the group of high school students. It was expected that a higher level of alcohol consumption was related to lower self-concept and positive expectancies concerning alcohol use.

Method. The group of 229 Polish high school students, 92 men and 137 women, recruited in schools, participated voluntarily in a cross sectional questionnaire study.

Results. Significant relationships were found between alcohol consumption, gender, and both positive and negative expectancies concerning alcohol use. Results indicated a possible curvilinear relationship between self concept and alcohol use.

Conclusions. The expectancy theory of alcohol use found strong support in the findings. Positive alcohol expectancies facilitated drinking while negative served as inhibitors. The relationship between self-concept and drinking appeared to be more complex.