Małgorzata Urban, Jolanta Rabe-Jabłońska

Dysfunkcje węchowe u chorych na schizofrenię             503-512

Olfactory dysfunctions in patients with schizophrenia             503-512

Streszczenie

Dysfunkcje węchowe u chorych na schizofrenię stają się przedmiotem rosnącej liczby badań. Szczególnie dobrze udokumentowane są zaburzenia identyfikacji zapachów, ale coraz częściej ocenia się także inne funkcje węchowe, np. próg detekcji, różnicowanie, znajomość oraz przydatność do spożycia. Stwierdzono, że zaburzenia identyfikacji zapachów są obecne nie tylko u chorych na schizofrenię, ale także u ich zdrowych krewnych. Zaburzenia identyfikacji zapachów zostały zaobserwowane także u dzieci i adolescentów z psychozą. Chorzy wykazują również nieprawidłowości neuroanatomiczne struktur węchomózgowia, np. opuszek węchowych. Prawdopodobnie deficyty węchowe nie mają związku z patologią nabłonka węchowego. Na obecność tych zaburzeń nie wpływa palenie papierosów ani stosowana farmakoterapia, chociaż nie jest jasne czy dotyczy to także wieloletniego leczenia. Wykazano natomiast korelację pomiędzy zaburzeniami węchu a objawami negatywnymi i IQ. Zaburzenia identyfikacji zapachów nie są anomalią swoistą dla schizofrenii, opisane je również w chorobie Alzheimera. Deficyty węchowe u pacjentów ze schizofrenią mogą odzwierciedlać zaburzenia w obrębie korowych lub podkorowych regionów mózgu, które nie są wykrywane przez tradycyjne badania neuropsychologiczne. Przy obecnym stanie wiedzy na ten temat trudno je uznać za potencjalne endofenotypowe markery schizofrenii jednakże zagadnienie wymaga dalszych szczegółowych badań.

Summary

Olfactory dysfunctions in patients with schizophrenia are becoming the aim of an increased number of studies. Smell identification deficits are well known but also other olfactory proces­ses are examined, eg. sensitivity, discrimination, familiarity and edibility. Smell identification deficits are present in patients with schizophrenia and also in their non-psychotic siblings. Moreover, this dysfunction was reported in a group of children and adolescents with psychosis. Patients have also neuroanatomical abnormalites in brains structures linked with olfaction, e.g. olfactory bulb. Probably, there is no relationship between pathology of olfactory mucosa and olfactory dysfunction. However, correlation between smoking, neuroleptic treatment and olfactory deficits was not found, but it is unclear what is the role of long-term pharma­cotherapy. There is a relationship between negative symptoms, IQ and olfactory processing. Smell identification deficits are not specific for schizophrenia. This disorder is well described in Alzheimer's disease. It is possible that olfactory deficits in schizophrenia are induced by pathology in cortical or subcortical regions which cannot be detected in neuropsychological tests. Currently it is difficult to use olfactory deficits as endophenotypical markers of schizo­phrenia, and further studies are necessary.