Zbigniew Tarkowski, Ewa Humeniuk, Jolanta Dunaj
Jąkanie w wieku przedszkolnym: przegląd badań 703-712
Stuttering in preschool age: a survey of studies 703-712
Streszczenie
Jąkanie najczęściej utożsamiane jest z wadą wymowy lub niepłynnością mówienia. Tymczasem ma ono cechy zaburzenia o strukturze składającej się z czynników lingwistycznych, biologicznych, psychologicznych i społecznych oraz relacji między nimi. Jąkanie rozpoczyna się zazwyczaj w wieku przedszkolnym lub wcześniej. Temu okresowi badacze poświęcili jednak stosunkowo mało uwagi. W artykule przedstawiono przegląd najnowszych badań nad jąkaniem w wieku przedszkolnym. Analiza ujawniła wyraźną dysproporcję w studiach nad poszczególnymi elementami struktury jąkania. Dominują badania nad czynnikiem lingwistycznym, skupione na niepłynności mówienia. Odczuwa się natomiast niedosyt studiów nad czynnikami biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi. Do rzadkości należą badania nad zależnościami między nimi. Mimo wysiłków wielu badaczy, diagnoza różnicowa jąkania wczesnodziecięcego i zwykłej niepłynności mówienia nadal budzi kontrowersje, podobnie jak podejmowanie wczesnej interwencji terapeutycznej. Generalnie w badaniach pomija się fakt, że istotą niepłynności mówienia jest jej zmienność. Występuje ona i znika, aby pojawić się powtórnie. Przyczyny tego zagadkowego zjawiska nie są znane.
Summary
Most often stuttering is identified with a speech disorder or speech disfluency. However, it resembles a disorder consisting of linguistic, biological, psychological and social factors, as well as relations between them. The onset of stuttering usually occurs in the preschool age or even earlier, though relatively little concern has been devoted to this period. The article presents a review of the latest research on stuttering in preschool age. A distinct disproportion between particular elements of stuttering structure have been observed. Research concerns mainly the linguistic factor and is focused on speech disfluency, while studies on the biological, psychological and social factors are insufficient. Research on relations between them is rare. Despite efforts of a number of researchers, differential diagnosis of preschool stuttering and natural speech disfluency is still controversial, as is early therapeutic intervention. In research it is usually omitted that the essence of speech disfluency is its changeability. It continually appears and disappears. The causes of this mysterious phenomenon are still unknown. |
