Grzegorz Mączka, Marcin Siwek, Michał Skalski, Dominika Dudek

Lekarze i pacjenci wobec choroby afektywnej dwubiegunowej - czy myślimy podobnie?         301-312

Patients' and doctors' attitudes towards bipolar disorder - do we share our beliefs?             301-312

Streszczenie

Celem prezentowanego badania była analiza i porównanie przekonań lekarzy psychiatrów i pacjentów dotyczących najważniejszych aspektów leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD)

            Badaniem objęto grupę lekarzy psychiatrów (n=100) z minimum pięcioletnim stażem pracy, oraz pacjentów (n=100) z diagnozą ChAD w stanie remisji (wg kryteriów ICD - 10 i DSM IV - TR), w wieku 18 do 65 lat. Przekonania lekarzy i pacjentów zostały zbadane przy pomocy odpowiednio: strukturalizowanego, 41-dno punktowego wywiadu i kwestionariusza zawierającego 27 pytań. Konstrukcja obydwu kwestionariuszy umożliwiła porównanie wyników i bazowała na szeregowaniu według hierarchii ważności poszczególnych wariantów odpowiedzi.

            Badanie wykazało zgodność przekonań lekarzy i pacjentów w wielu istotnych aspektach, np. obie grupy uznały: 1) epizod depresyjny za najbardziej uciążliwy w przebiegu ChAD; 2) farmakoterapię za najistotniejszy element leczenia; 3) kwestię poprawy jakości życia za najważniejszy aspekt poprawy stanu zdrowia. Badanie wykazało jednak iż pacjenci są przekonani, że poprawa ich jakości życia ma dla lekarzy małe znaczenie i że skupiają się oni głównie na zmniejszeniu nasilenia objawów. Hierarchia wskazanych przez pacjentów problemów związanych z zażywaniem leków stanowiła odwrotność poglądów lekarzy. Pacjenci za największe utrudnienie uznali objawy niepożądane podczas gdy lekarze największe znaczenie przypisali właściwej współpracy. Wykazano również rozbieżność w zakresie ważności poszczególnych tematów uwzględnianych w ramach psychoedukacji. Priorytetowe dla pacjentów cele: poprawa radzenia sobie ze stresem oraz poprawa jakości życia  zostały umieszczone przez lekarzy na odległych pozycjach, ustępując miejsca najważniejszym zdaniem lekarzy: nauce rozpoznawania objawów nawrotu choroby oraz zapobieganiu myślom i próbom samobójczym.

            Wykazane w badaniu rozbieżności w przekonaniach lekarzy i pacjentów wobec kluczowych aspektów leczenia ChAD mogą odpowiadać za pogorszenie jakości współpracy terapeutycznej.

Słowa klucze: choroba afektywna dwubiegunowa, leczenie, psychoedukacja

Summary

Aim. The aim of the presented study was an analysis and comparison of patients and psychiatrists

beliefs regarding the most important aspects of bipolar disorder (BD) treatment.

Method. A group of 100 psychiatrists (with at least 5 years professional experience) and a group of 100 remitted patients fulfilling ICD-10 and DSM IV-TR BD criteria (aged 18-65) were enrolled. Their beliefs were investigated with a 41-item structuralized questionnaire (doctors group) and 27-item self evaluation inventory (patients group). The construction of both tools made it possible to compare the results and was based on hierarchical ranking of answers included in each item.

Results. A number of important concordances were indicated between doctors and patients beliefs e.g. both groups considered that: 1) the depression is the most burdensome episode in the course of BD; 2) the pharmacotherapy is the most crucial element of treatment; 3) the improvement of life quality is the most important aspect of recovery. On the other hand the results revealed that patients are convinced that doctors consider improving their life quality as much less important than alleviating symptoms severity. The hierarchy of problems proposed

by the patients as the main obstacles in taking drugs appeared to be the exact antithesis of doctors beliefs in this issue. The patients indicated drug side effects as the main cause whereas doctors considered compliance as a crucial problem. Discrepancies in beliefs were also observed regarding the perceived importance of different psychoeducation topics: coping abilities and life quality improvement - two most important issues in patients opinion, were placed on the remote rank in doctors hierarchy, giving place to early recognition of relapse symptoms and suicidality prevention.

Conclusion. Discrepancies of psychiatrists and patients beliefs regarding crucial aspects of BD treatment that were revealed in the study may be responsible for worsening of compliance

quality.

Key words: bipolar disorder, treatment, psychoeducation