Jan Jaracz, Janusz Rybakowski
Depresja a ból: nowe dane kliniczne, neurobiologiczne i psychofarmakologiczne

  937
Depression and pain: novel clinical, neurobiological and 

psychopharmacological data   937
Streszczenie
Badania epidemiologiczne potwierdzają częste występowanie doznań bólowych u

chorych na depresję oraz znaczne rozpowszechnienie depresji w chorobach

przebiegających z bólem. Spostrzeżenia te wydają się wskazywać na istnienie

ścisłych zależności między regulacją nastroju, a percepcją bólu. W

patogenezie zarówno depresji, jak i objawów bólowych istotne znaczenie

przypisuje się zaburzeniom przekaźnictwa w neuronach serotoninergicznych i

noradrenergicznych, a także substancjom neuropeptydowym, takim jak opioidy i

substancja P. W regulacji nastroju oraz percepcji i nadawaniu bodźcom bólowym

wymiaru emocjonalnego kluczową rolę odgrywają niektóre struktury mózgowe,

takie jak jądro migdałowate, kora przedniej części zakrętu obręczy oraz kora

przedczołowa. W wyniku działania leków przeciwdepresyjnych dochodzi do

normalizacji czynności wymienionych układów przekaźnikowych oraz struktur

mózgowych. Stwierdzono, że leki przeciwdepresyjne o podwójnym mechanizmie

działania (tj. działające na układ serotoninergiczny i noradrenergiczny)

takie, jak leki trójpierścieniowe i leki nowej generacji (wenlafaksyna,

milnacypran, duloksetyna, mirtazapina) wykazują silniejsze działanie

przeciwdepresyjne oraz szersze spektrum terapeutyczne, obejmujące wpływ na

wszystkie objawy depresji, w tym także objawy bólowe. Leki te znajdują

również coraz szersze zastosowanie w leczeniu zespołów bólowych w chorobach

somatycznych (m.in. neuropatia cukrzycowa, fibromialgia).
Summary
Epidemiological studies confirm frequent appearance of pain symptoms in

depressive patients and marked prevalence of depression in pain conditions.

These observations seem to point at close intertwining between mood

regulation and pain perception. In the pathogenesis of both depression and

pain symptoms, an important role has been attributed to disturbances of

serotonergic and noradrenergic neurotransmission as well as to neuropeptides

such as opioids and substance P. In mood regulation as well as in perception

and emotional dimension of pain stimuli, such brain structures as amygdala,

anterior cingulate cortex and prefrontal cortex are of main significance. The

action of antidepressant drugs results in a normalization of the activity of

those neurotransmitter systems and brain structures. It was found that dual

action antidepressants (i.e. influencing both serotonergic and noradrenergic

system) such as tricyclic antidepressants and new generation drugs

(venlafaxine, milnacipram, duloxetine, mirtazapine) exert stronger

antidepressant effect and possess a broader therapeutic spectrum, including

also an effect on pain symptoms. These drugs have been also increasingly used

for the treatment of pain symptoms in somatic illnesses (e.g. diabetic

neuropathy, fibromyalgia).